Rozwód z orzekaniem o winie – konsekwencje prawne i majątkowe

Rozwód z orzekaniem o winie to jedna z najbardziej złożonych form zakończenia małżeństwa. W przeciwieństwie do rozwodu bez orzekania o winie, w tym przypadku sąd bada, kto ponosi odpowiedzialność za rozpad związku małżeńskiego. Orzeczenie o winie może wpływać nie tylko na sytuację emocjonalną stron, ale przede wszystkim niesie ze sobą daleko idące skutki prawne i finansowe, które mają znaczenie zarówno dla małżonków, jak i dla ich dzieci.
Istota orzekania o winie w postępowaniu rozwodowym
W polskim prawie rodzinnym orzekanie o winie ma charakter fakultatywny, co oznacza, że sąd przeprowadza je wyłącznie na wniosek jednego z małżonków. Jeśli żadna ze stron nie wnosi o orzekanie o winie, sąd wydaje wyrok rozwodowy bez badania winy za rozkład pożycia. W przypadku wniosku o orzeczenie o winie sąd analizuje okoliczności rozpadu małżeństwa, przesłuchuje świadków, przeprowadza dowody i na tej podstawie ustala, czy za rozpad związku odpowiedzialność ponosi jeden z małżonków, oboje czy żaden.
Orzeczenie o winie może przybrać formę:
- winy jednego z małżonków,
- winy obu stron (wina obopólna),
- braku winy (na zgodny wniosek stron lub z uwagi na brak dowodów).
Przy ustalaniu winy uwzględniane są m.in. zdrady małżeńskie, przemoc fizyczna i psychiczna, uzależnienia, brak współdziałania w prowadzeniu gospodarstwa domowego, uporczywe uchylanie się od zaspokajania potrzeb rodziny czy długotrwałe opuszczenie wspólnego miejsca zamieszkania bez uzasadnionej przyczyny.
Konsekwencje prawne orzeczenia o winie
Orzeczenie o winie ma doniosłe skutki prawne, zwłaszcza w zakresie obowiązków alimentacyjnych. Zgodnie z art. 60 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek niewinny może domagać się od małżonka wyłącznie winnego świadczeń alimentacyjnych, jeżeli rozwód pociąga za sobą pogorszenie sytuacji materialnej niewinnego. Co ważne, w przypadku wyłącznej winy jednego małżonka, obowiązek alimentacyjny może trwać nawet bezterminowo, niezależnie od tego, czy małżonek niewinny znajduje się w niedostatku.
W przypadku winy obopólnej lub braku winy, obowiązek alimentacyjny powstaje tylko w razie niedostatku uprawnionego oraz ograniczony jest do pięciu lat od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, chyba że sąd z ważnych powodów przedłuży ten okres.
Skutki majątkowe rozwodu z orzekaniem o winie
Orzeczenie o winie nie wpływa bezpośrednio na podział majątku wspólnego, jednak może mieć znaczenie pośrednie, np. przy rozpatrywaniu kwestii zwrotu nakładów czy ustalania nierównego udziału w majątku wspólnym. W praktyce podziału dokonuje się niezależnie od orzeczenia o winie, przyjmuje się bowiem zasadę równych udziałów, chyba że jeden z małżonków wykaże, że istnieją ważne powody, aby ustalić udziały w innej proporcji.
W praktyce orzeczenie o winie może wpływać na:
- możliwość uzyskania alimentów,
- stanowisko sądu w sprawie o podział majątku (jeśli np. jeden z małżonków rażo naruszał obowiązki wobec rodziny),
- spory dotyczące odpowiedzialności za wspólne zobowiązania finansowe,
- kwestie rozliczeń wydatków poniesionych w związku z niewłaściwym korzystaniem z majątku wspólnego.
Wpływ orzeczenia o winie na sytuację dzieci
Samo orzeczenie o winie nie ma bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygania o władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi czy alimentach na rzecz dzieci. Sąd kieruje się w tym zakresie przede wszystkim dobrem dziecka, jego potrzebami i relacjami z każdym z rodziców. Jednak w praktyce dowody przedstawiane na okoliczność winy jednego z rodziców mogą rzutować na ocenę jego predyspozycji wychowawczych, zwłaszcza w przypadkach przemocy, uzależnienia czy rażego zaniedbywania obowiązków rodzicielskich.
W toku sprawy rozwodowej mogą zostać rozstrzygnięte kwestie:
- powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej,
- ustalenia kontaktów z dzieckiem,
- miejsca zamieszkania dziecka,
- wysokości alimentów na rzecz dziecka.
Psychologiczne i praktyczne aspekty decyzji o orzekaniu o winie
Decyzja o wnioskowaniu o orzekanie o winie powinna być dobrze przemyślana, ponieważ postępowanie dowodowe jest często długotrwałe, kosztowne i wiąże się z koniecznością ujawniania wielu intymnych szczegółów z życia prywatnego. Wymaga ono także udziału świadków, przedstawiania nagrań, wiadomości, dokumentów czy opinii biegłych. Dla wielu osób oznacza to dodatkowe napięcie i przedłużanie stanu niepewności.
Jednak dla stron, które doznały krzywdy w związku małżeńskim, orzeczenie o winie może mieć znaczenie moralne i prawne, otwierając możliwość dochodzenia korzystniejszych alimentów oraz podkreślając ich brak odpowiedzialności za rozpad małżeństwa.
Artykuł powstał przy współpracy z adwokat-kowalewicz.pl.
Autor: Artykuł sponsorowany